WTG „Gniazdo”

Krótki poradnik genealogiczny Słownik pojęć Wprowadzenie do poszukiwań genealogicznych Miejsca przechowywania danych Źródła danych

Krótki poradnik genealogiczny

Słownik pojęć

Zaczniemy od słownika podstawowych pojęć.

Genealogia
gr. genealogia
historia rodu, pisana albo zachowana w tradycji ustnej.
nauka pomocnicza historii o stosunkach pokrewieństwa między ludźmi oraz określajaca daty narodzin, ślubów i zgonów.

Probant
osoba dla której sporządzony jest wywód przodków.

Ascendent
łac. ascendens przodek, wstępny np. rodzic, dziadek

Descendent
łac. descendens potomek, zstępny np. dziecko, wnuk

Ród
osoby krewne-związane więzami krwi- pochodzące od jednego przodka.

Rodowód
tablica potomków (mężczyzn i kobiet)w obrębie tego samego nazwiska. rodowód skrócony to potomkowie męscy w obrębie tego samego nazwiska.

Wywód przodków
zestawienie osób, od których dana osoba (probant) pochodzi.

Drzewo genealogiczne

   zestawienie osób pochodzących od jednej osoby (protoplasty) lub od jednego małżeństwa.

Koicja
łac. coitio = schodzenie się w genealogii: związek dwojga osób odmiennej płci zawarty w celu wydawania potomstwa np. małżeństwo, konkubinat

Krewni
członkowie rodziny połączeni więzami krwi. np. brat ?siostra, wujek-siostrzeniec,

Powinowaci
członkowie rodziny nie połączeni więzami krwi. np. mąż żony i jej brat ,czyli szwagrowie.

Karta rodziny
dane rodziny monogamicznej (rodziców i dzieci) takie jak imiona, nazwiska, daty urodzin, ślubów, zgonów. Karta rodziny sporządzana jest dla każdej rodziny osobno.

Wprowadzenie do poszukiwań genealogicznych

Zaczynamy stawiać pierwsze kroki w naszej genealogii. I tutaj ostrzeżenie. Jest to zajęcie na lata, zajęcie które pochłonie nas na zawsze.

Ale ilu interesujących i ważnych rzeczy dowiemy się przy okazji o naszych przodkach i o czasach w jakich żyli. Pytanie najważniejsze - jak zacząć? Odpowiedź nasuwa się sama ? od siebie. Zbierzcie dokumenty o sobie: świadectwo urodzenia, chrztu, ślubu (lub odpisy), zdjęcia z uroczystości rodzinnych, świadectwa szkolne, słowem wszystko co uważacie że było ważne w waszym życiu. Wszystko co o sobie chcielibyście przekazać potomnym.

Potem podobne dane zbierzcie o waszych rodzicach. Jeśli żyją to wydobądźcie od nich wszystkie możliwe wiadomości, i znowu: metryki, daty urodzin itd. Jeżeli już odeszli to dopiszcie daty zgonów, pogrzebów. Zróbcie zdjęcia ich grobów, kościołów do których chodzili. I wszystko zapisujcie. Utwórzcie podstawowy dokument tzn. kartę rodziny. Osobną dla swojej rodziny wpisując w nią żonę i dzieci, osobną dla rodziców, dziadków itd. Wzór karty rodziny znajdziecie na końcu tego opracowania.

Na razie wszystko idzie jak po maśle. Ale w pewnym momencie natraficie na problemy, bo np. nie wiadomo gdzie urodził się dziadek, ile lat żył, gdzie mieszkał i co robił. A wy to chcecie wiedzieć. Mało, musicie to wiedzieć. No i tu zaczyna się przygoda z poszukiwaniem dokumentów ,z pobytami w archiwach gdzie trzeba przeglądać stare księgi. Róbcie to z ostrożnością i szacunkiem bo stanowią wiedzę nie tylko dla was, ale i dla wielu innych.

Teraz zróbcie wywód przodków, bo później pogubicie się w natłoku informacji i pamiętajcie o systematycznym porządkowaniu dokumentów. Przykładowy wywód poniżej.

Najpierw krótki opis. Trzeba wybrać osobę która będzie probantem. Możesz to być Ty, lub Twoje dziecko. Probantowi nadajesz numer 1. Jego rodzice to nr 2 ojciec i nr 3 matka. Potem dziadkowie, czyli rodzice ojca nr 4 dziadek i nr 5 babcia, rodzice matki to nr 6 drugi dziadek, a nr 7 druga babcia. Zauważ że mężczyźni maja numery parzyste a kobiety nieparzyste.

Przykładowy wywód przodków Jana Kowalskiego.

Pokolenie I

1.Jan Kowalski ur. 12.08.2005 w Warszawie

   Rodzice : 2 i 3
Pokolenie II

2. Tadeusz Kowalski ur. 25.08.1980 w Pile

   Rodzice : 4 i 5
......żona (ślub 10.06.2004) w Warszawie

3, Weronika Nowak ur. 10.04.1982 w Warszawie

   Rodzice: 6 i 7
.... dzieci

Jan ur. 12.08.2005 w Warszawie

Magdalena ur. 12.11.2006 w Warszawie

Pokolenie III

               4. Wiktor Kowalski ur. 24.07.1942 w  Płocku
                    Rodzice: 8 i 9
              ......żona (ślub 5.06.1978) w Pile
               5. Agnieszka Małecka ur. 9.10.1944 w Pile
                 zmarła: 12.12.2003 w Pile, pochowana na cmentarzu w Pile
                 Rodzice : 10 i 11
              ....dzieci:
Tadeusz ur. 25.08.1980 w Pile

Joanna ur. 30.01.1982 w Pile ? patrz rodzina Owsianowskich

Justyna ur. 10.02.1984 w Pile

ITD........

Już wiesz o co chodzi. To dobrze. Wywód przodków możesz przedstawić również graficznie korzystając z programów komputerowych. Jest ich wiele i różnorodne. Pozwalają nie tylko rysować drzewka, ale również są bazą danych o wszystkich przodkach. Pamiętaj, że to tylko programy, które mogą zginąć np. na skutek awarii komputera. Regularnie rób więc kopie danych na CD lub wydruki.

Gdzie i jak szukać informacji o przodkach żyjących w XIX lub XVIIIw?

Archiwa Państwowe przechowują dane osobowe (księgi urodzeń, ślubów i zgonów) od 100 lat w tył. Późniejsze dokumenty można sprawdzić w Urzędach Stanu Cywilnego (USC)

Najlepiej iść krok po kroku cofając się w czasie. Akt zgonu dziadka zawiera datę i miejsce urodzenia, a to daje możliwość sprawdzenia aktu urodzenia w którym z kolei mamy dane o jego rodzicach, kim byli i gdzie mieszkali. Jak skończą się możliwości sprawdzania w archiwach państwowych, to są zapisy w kościelnych księgach metrykalnych chrztów, ślubów i zgonów. Pozwala to sięgnąć w zapisy z XVII, a czasami XVI wieku. Księgi metrykalne można sprawdzać w archiwach archidiecezjalnych lub diecezjalnych bądź w parafiach. Praca to żmudna i wymagająca cierpliwości. Cóż to jednak za radość i satysfakcja jak znajdzie się poszukiwany zapis.

Zatem do dzieła. Warto jeszcze po drodze przeczytać książkę Pani Małgorzaty Nowaczyk pt: "Poszukiwanie przodków - genealogia dla amatorów."

Do pobrania

• Karta rodziny (projekt WTG, format .doc)
• Karta rodziny (projekt GENPOL, format .pdf - nie można zmieniać)

Miejsca przechowywania danych

Archiwa Państwowe
Zazwyczaj przechowują duplikaty ksiąg parafialnych z XIX wieku oraz dokumenty pruskich Urzędów Stanu Cywilnego (od 1874 roku). Dane z parafii są czasem dostępne na mikrofilmach. Udostępnianie odbywa się za darmo, natomiast opłaty za ksero lub zeskanowanie dokumentu są stosunkowo wysokie.

Archiwa Diecezjalne i Archidiecezjalne
Przechowują oryginały ksiąg parafialnych od początku istnienia parafii, a także inne dokumenty kościelne.

Urzędy Stanu Cywilnego
Przechowują księgi metrykalne z okresu ok. 100 lat. Wydają odpisy skrócone lub zupełne aktów (płatne znaczkami skarbowymi).

Parafie
Część ksiąg parafialnych (szczególnie tych jeszcze nie zamkniętych) znajduje się cały czas w parafiach. Dotyczy to głównie ksiąg z ostatnich 100 lat, ale mogą znajdować się tam także wcześniejsze.

Źródła danych

Kościelne księgi metrykalne
Księgi urodzeń (chrztów) zawierają informacje o miejscu i dacie urodzenia, dacie chrztu i nazwisku księdza, imieniu dziecka, rodzicach, profesji ojca, nazwisku rodowym matki, rodzicach chrzestnych oraz ewentualne komentarze.

Księgi małżeństw (ślubów) zawierają informacje o miejscu i dacie zawarcia związku małżeńskiego, nazwiskach narzeczonych, ich wieku oraz wykonywanym zawodzie. Jest tam także nazwisko księdza udzielającego sakramentu, daty zapowiedzi oraz nazwiska świadków. Czasem dostępne są dane o udzielonej dyspensie lub rodzicach małżonków.

Księgi zgonów zawierają informacje o dacie i miejscu zgonu, nazwisku zmarłego (w przypadku kobiet czasem jest dopisek o nazwisku panieńskim lub o mężu), orientacyjnym wieku zmarłego. Jest informacja kto zgłaszał i jaka była przyczyna zgonu. W przypadku zmarłych dzieci są zazwyczaj informacje o rodzicach (czasem także przy osobach starszych - zależało od księdza). Czasem są także dodatkowe informacje np. o osieroconych dzieciach itd.

Księgi parafialne od 1820 r. są zazwyczaj spisywane w postaci tabel (Wielkopolska), co ułatwia przeglądanie. Starsze księgi zawierają wpisy "opisowe", często po łacinie.

Od ok. 1818 roku wystawiane były duplikaty ksiąg parafialnych, które teraz znajdują się w Archiwach Państwowych. Oryginały są w archiwach diecezjalnych i archidiecezjalnych