Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne GNIAZDO

Wpadł w moje ręce ciekawy dokument, a mianowicie lista zobowiązań syna przejmującego gospodarstwo po rodzicach. Całość tych zobowiązań składała się na tzw. dożywocie rodziców oddających mu w tym momencie gospodarstwo. Dokonałem transkrypcji z "gotyku" (pominąłem umlauty, pisownia oryginalna też nie zawsze zgodna z obecną), może ktoś inny miałby ochotę dopisać tłumaczenie

Źródłem jest księga hipoteczna z sądu.

(...) Nachstehendes dem Peter Siewert und seiner Ehefrau Anna Rosina geb. Wilde ausgeschatzte lebenslangliche Leibgedinge:
a. zur Bestreitung der kleinen Bedurfnisse zahlt der Uebernehmer des Grundstucks seinen Eltern einen Nothpfennig von 50 funfzig Thaler, wovon się nach ihrem Bedurfnisse erheben konnen, einen hoheren Betrag aber ist der Unternehmer zu geben nicht verbunden,
b. freie Wohnung in der gemeinschaftlichen Stube hinter dem Ofen, nebst Luft und klein gemachtes Holz zum heitzen, baden, waschen und kochen,
c. zwei Kuhe im freien Winterfutter und in freier Weide bei dem Vieh des Uebernehmers, zwei Schweine, eine Gans mit ihren Jungen auf freier Weide und was sich von selbst versteht, Stallung zur Unterbringung dieses Viehes, so wie die Wolle von zwei Schaafen,
d. sechs Beete Gartenland und zehn Beete Land zu Kartoffeln auf dem Felde, jedes Beer 30 kulmische Ruthen lang, zwei Beete Land zu Wrucken auf dem Felde und 5 Ruthen lang zu Tabak auf dem Felde und zwar bedungt und gehorig zurecht gemacht,
e. den dritten Theil des Obstes im Obstgarten,
f. gedungtes und zurecht gemachtes Land zu zwei grossen Metzen Leinsaamen, eine grosse Metze Salz, sieben Czarnikauer Viertel Roggen, zwei dito Gerste, zwei dito Hafer, eine grosse Metze Buchweitzen-Grutze, eine grosse Metze Hirsegrutze,
g. die kleinere hintere Kammer nebst dem Boden, freie Fuhre zum Einfahren der Garten-Gewachse, zur Muhle, Kirche und anverwandten,
h. sollten die Uebergeber des Grundstuks durch Krankheit oder Alter kunftig behindert werden, ihr Garten- oder Feldland selbst zu bestellen und ihr Vieh zu futtern und zu warten, so ist der Uebernehmer nicht nur verpflichtet, dies alles fur sie zu besorgen, sondern muss auch fur deren Pflege im Alter und kranken Tagen, und fur Reinigung der Wasche Sorge tragen, ohne dass er dafur weiter entschadigt wird. Sollten die Uebergeber des Grundstuks die 50 (Thaler) Nothpfennige nicht verbrauchen, so soll der Ueberrest nach ihrem Tode ihrem Sohne, dem Gottlieb Siewert zufallen. Der Peter Siewert junior hat sich verpflichtet, nach dem Tode seiner Eltern, den etwanig verbliebenen Ueberrest der qu: 50 (Thaler) seinem Bruder, dem Gottlieb Siewert zu bezahlen.

_________________
Łukasz Bielecki

...et Marcus genuit Lucam. Lucas autem genuit Ignatium.

Zacytuję (zachowując oryginalną pisownię) fragment z dokumentu „Kontrakt powzdania”, który zachował się w rodzinnym archiwum:

W zamian za to [powzdanie] zobowiązuje się obejmujący świadczyć powzdającemu swemu ojcu od dnia dzisiejszego dożywotnie następujące prawo mieszkania i wymiar:
1.po lewej stronie od whodu z podwórza położonego mniejszego pokoju i przy tem pokoju przynależnej kuchenki. W tych ubikacjach ma powzdający dożywotne wolne mieszkanie
2.wolne hodzenie po całem gospodarstwie współużytek studni i ustępu
3.wolne skubanie trawy na całej nieruchomości
4.wolną pielęgnację w czasie horoby oraz wolnego lekarza, apteke i ksiedza tak samo wolne furmanki po lekarza do apteki i po księdza tam i z powrotem
5.wolne pranie bielizny z dniem oddania nieruchomości
6.3 części rocznie zebranego owocu
7.jeden centner długiej słomy zpod cep na każdorazowe żądanie wymiernika
8.prawo dzieci na zawsze, krewnych i znajomych w odwiedziny przymować
9.wolny chlew dla jednej świni i jednej kozy oraz prawo wyżej wymienione zwierzęta w chlewie tym trzymać. Ściłkę daje gospodarz wzamian za to pozostaje mu mierzwa.
10.współużytek opału porówno z gospodarzem, w razie niezgody co do opału ustanawia sąd powiatowy w Wolsztynie przypadający wymiernikowi opał
11.wolne pożywienie przy stole gospodarza lub na żądanie wymiernika dziennie tą kwote która wartości 20 funtów żyta się rowna. Kwota ta jest w tygodniowych ratach z góry do płacenia.
12.Rocznie w kwartalnych ratach z góry tą wartość która w dniu płatności na kwartał wartość 25 funtów żyta wynosi
13.wolny pogrzeb

_________________
Pozdrawiam
Jurek

***********
Szanuję pracę i dorobek badawczy innych. Dlatego - zgodnie z Regulaminem Forum i prawem oraz aby nie naruszać praw autorskich i nie dokonywać kradzieży wartości intelektualnych - zamieszczam linki do źródeł informacji.

W roku 1922 Sędzia Okręgowy Mościcki, w drodze powrotnej z Buku, z roków sądowych, udał się do domu mojej ciężko chorej prababci Cecylii w Opalenicy gdzie sporządził 'kontrakt - kupna' nieruchomości. Wśród licznych obciążeń dla nowych właścicielek (córek) prababcia Cecylia zagwarantowała sobie dożywocie, i tak:

Oprócz policzenia na cenę kupna zobowiązują się kupujące dać sprzedającej następujący dożywotni wymiar:
1) wolne pomieszkanie we wspólnej izbie na lewo od wejścia, wolny opał i światło, wolne ścieżki po podwórzu i ogrodzie i używanie wychodka
2) wolne przyzwoite utrzymanie przy wspólnym stole, należytą pielęgnację w czasie choroby i wolne pranie bielizny
3) pomoc lekarska i lekarstwa oraz księdza na każde zawołanie i to wszystko bezpłatnie
4) przyzwoity pogrzeb w wysokości co najmniej 40.000 marek

zakończenie było szczęśliwe, prababcia Cecylia wyzdrowiała. Zamarła mając lat 87 w 1934 roku.

_________________
pozdrawiam, Tomek
Odoliński , Odaliński, Oduliński - jeżeli spotkasz się z tymi nazwiskami gdziekolwiek napisz do mnie koniecznie...

A takie obciążenia spadły na spadkobiercę w mojej rodzinie w 1928r.dla jednej osoby:
1.Wolne mieszkanie w izbie i kuchni na piętrze od strony G...
2.Strych do wywieszania bielizny i składania zboża,który sobie wymiernica sama wybierze,
3.Chlew dla świń i szopę zamykaną do przechowywania drzewa.
4.Krowę żelazną na wolnej paszy latowej i zimowej jako też potrzebną paszę do doju dla niej.Cielęta od żelaznej krowy należą do właściciela.Ten jest jednakże zobowiązany wymiernicy w czasie gdy krowa żelazna przed ocieleniem się nie będzie się doić dziennie 1 litr świeżego nieodciąganego mleka,tygodniowo 1 funt świeżego masła i 1 funt twarogu.Gdyby wymiernica zrzekła się krowy żelaznej natenczas nabywca winien wydawać wymiernicy dziennie 2 litry słodkiego nieodciąganego mleka,tygodniowo 2 funty masła naturalnego i 2 funty twarogu,
5.Prawo:dowolnego chodzenia po całej nieruchomości,czerpania wody ze studni,wywieszania bielizny i pościeli w ogrodzie,współużywanie ustępu,rwanie owocu w ogrodzie dla własnego użytku,trzymanie sobie 10 kur na paszy właściciela lub w razie gdyby wymiernica zrzekła się tego prawa w czasie od 15 marca do 1 listopada każdego roku,tygodniowo 15 świeżych kurzych jaj,przyjmowanie odwiedzin w izbie wymierniczej.
6.Wolne opranie bielizny i wyreperowanie odzieży,skoro wymiernica sama nie będzie w stanie tego uczynić.
7.Potrzebne furmanki po księdza i lekarza jako też lekarza i aptekę,
8.Potrzebną pielęgnację na wypadek choroby,
9.Rocznie,w ratach kwartalnych naprzód 10 ctr.żyta,6 ctr.jęczmienia,12 ctr.dobrych perek do jadła,24 funtów soli,50 funtów miałkiego cukru,200 złotych gotówką i to w dzisiejszej wartości złotego na wypadek spadku złotego,
10.Jedną morgę rolu uprawioną i wymierzoną w polu oraz prawo używania 10 kwadratowych metrów ogródka przy domu.
11.W ratach półrocznych z góry,4 metry drzewa szczepożego(?) sosnowego,i 30 ctr.węgli kamiennych z wolną zwózką. Drzewo winno być drobno porąbane.
12.We wrześniu 2 proszczaki wagi po 30 funtów a w październiku 2 ctr.sztkowanej kapusty do zakwaszenia.
13.10 ctr.maszynowej suchej słomy i 1 ctr długiej słomy do łóżka,
14.Dziesięć furmanek zaprzężonych końmi na odległość 18 kilometrów i z powrotem,
15.Gdyby wymiernica nie chciała trzymać świń natenczas nabywca winien jej wydać w grudniu każdego roku tucznika wagi dwu centnarowej w stanie zabitym,
16.Tygodniowo 1 litr nafty,1 funt mydła miesięcznie, a w czasie adwentu 1 litr wzgl.wielkiego postu 2 litry oleju siemiennego.
17.Pogrzeb podług stanu.

Oprócz tego spadkobierca trojgu rodzeństwa musiał wypłacić po 7000zł.Jeśli po określonym terminie to z odsetkami.
Gospodarstwo liczyło 13,08 ha,2 konie,4 krowy 3 sztuki młodocianego bydła,2 maciory,2 średnie świnie,drób.
Wydaje mi się,że były to wygórowane obciążenia.Czy mam rację?

Pozdrawiam.
Barbara

_________________
Pozdrawiam.
Barbara


"Gdzie się człowiek ulągnie,tam ciągnie".

Basiu ten zapis to naprawde brutalny kontrakt. Jestem ciekaw czy wlasciciel przeszedl na wczesniejsza emeryture czy normalna? Jak na 2-3 lata to jakos chyba mozna bylo przezyc. Ale 10-15 to juz pewnie mozna nazwac jedynie niewolnictwem. I to wszystko tylko z 13 ha.

_________________
Pozdrawiam Krzysztof Dobrzynski

Poszukuje wszelkich Dobrzynskich w okolicach Gniezna w XVII wieku

Wymiernica zmarła w 1939r. Spłaty na rzecz rodzeństwa ciągnęły się jeszcze po wojnie. W efekcie tego
spadkobierca gospodarstwo przekazał jednemu synowi,a pozostałe pięcioro dzieci "puścił goło".

Przy zapisie w 1928r.jeden z krewnych powiedział wymiernicy:"No to ciotka utopiłaś Józefa".
I rzeczywiście,mimo ciężkiej pracy nie mógł stanąć na nogi,do czego jeszcze przyczyniła się wojna i powojenne restrykcje wobec kułaków.
Takie czasy.
Pozdrawiam.
Barbara

_________________
Pozdrawiam.
Barbara


"Gdzie się człowiek ulągnie,tam ciągnie".

Dokument został spisany pod koniec XIX w. przy przekazywaniu gospodarstwa przez rodziców córce i jej małżonkowi.

Oto jego fragmenty dotyczące zabezpieczenia spłat rodzeństwa i dożywocia.

„§2.
Użytki podatki i ciężary od dnia pierwszego kwietnia roku bieżącego przechodzą na nabywczynię.
§3.
Cena odstępu ugodzoną została na ośm tysięcy marek. Z takowy przekazują małoletniej Rozali X w Y sześćset marek a nabywczyni zobowiązuje się sumę tę wypłacić przy dojściu do lat jeżeli odstępująci w tenczas już by zmarli, jeżeli odstępująci będą w tenczas jeszcze u życia suma ta ma być płatną po ich śmierci.
Dwa tysiące czterysta marek swemu synowi wyrobnikowi Józefowi X w Y z tym ustanowieniem że mają prawo nad tę sumę jeszcze inaczej dysponować i dla siebie ściągnąć, tako że wierzyciel nie ma prawa nad pieniędzmi dysponować, sumę tę ma mieć nabywczyni obowiązek wypłacić po śmierci odstępujących.
Przy przewłaszczeniu sumy przekazane Rozali X i Józefowi X mają być zapisane bez procentu i bez dokumentu.
Interesenci zezwalają i wnoszą oto,-
Pięć tysięcy marek przekazują nabywczyni na pokrycie jej schedy rodzicielskiej.
§4.
Obok gotowej ceny odstępu zobowiązuję się nabywczyni wydać odstępującym następujący roczny wymiar w kwartalnych ratach z góry,-
Wolne pomieszczenie wraz z komoru leżącą na lewej stronie od wchodu wraz gurą nad nią, żelazną krową przy inwentarzu nabywcy z latową i zimową paszą wraz pastuchem, cielentę od takowej należą do odstępujących,-
Siedem centnarów żyta
Dwa centnary przynicy
Dwa centnary jęczmienia
Trzy centnary owsa
Półtora centnara grochu, ćwierć centnara jagieł, ćwierć centnara ryżu,
trzydzieści centnarów zdrowych wybieranych perek,
sześć metrów szczypiatego sosnowego drzewa, dwadzieścia pięć centnarów węgli kamiennych,
jedną gęś z gęsiętami i cztery kury wolno trzymać odstępującym
zawsze na swięty Michał wieprzka warzącego dwa centnary w wartości czterdzieści pięciu marek,
dziewięć marek na sól wszelkie wycug wraz z przywózką,
cztery radlinki na rychłe perki w ogrodzie uprawione,
trzy centnary siana i trzy centnary potrawu, cztery kopy kapusty w główkach
dwa chlewy od zachodu, wolne słańsko pod proszczaka którego sobie mogą trzymać odstępująci,
wolne użytkowania owocu dla własny potrzeby,
wycugarzom wolno chodzić po podwórzu do obory i brać wody ze studni, wolno im też chodzić po sadku i po polu i użytkować abortu,-
siedemdziesiąt pięć marek gotówki,-
Izba musi być zawsze w dobrym stanie,-
Po śmierci wycugarzy, wycug całkowicie pozostać ma, jeśli KazimierzX umrze, a AnnaX nie będzie chciała zostać na gruncie na ten czas nabywczyni jest zobowiązaną wydać za pomieszkanie rocznie czterdzieści pięć marek rocznie z góry i w miejsce żelaznej krowy dwadzieścia fenygów dziennie oto miesięcznie z dołu,-
Roczna wartość tegoż wycugu wynosi czterysta marek,-
W końcu jest nabywczyni zobowiązana rodziców swoich czasu swego pochować i wydać rocznie ośm furmanów w odległości trzech mil i na powtór,-
Wartość pogrzebu wynosi po sześćdziesiąt marek.
Przy przewłaszczeniu ma być ten wycug zahipotekowany i na mocy atestu zejścia wymazany.
Najmłodsza z wycugarzy liczy pięćdziesiąt cztery lata.
Wycug ma się rozpoczynaćod pierwszego Lipca roku bieżącego,-
§5
Obok ceny odstępu nabywczyni tesz jest zobowiązaną wydać Rozali X w Y, krowę w wartości dziewięćdziesięciu marek i pościel w wartości sześćdziesięciu marek
Pościel ma się składać z jednej pierzyny i trzech poduszek to ma być wydane po śmierci Anny X,-
Przy przewłaszczeniu obowiązek ten ma być zahipotekowany,-
Interesanci zezwalają i wnoszą oto.-
§6
Jeżeli Rozalia X przed śmiercią Anny X umrze, na ten czas przekazane jej sześćset marek krowę i pościel mają być wydane Annie X i to rok po śmierci Rozali X.
§7
Razem z gospodarstwem odbierze nabywczyni jednego konia jedną krowę i jednego cielęta.-„

Treść tego obszernego zapisu dotyczącego” wycugu” jest przytoczona w oryginalnej pisowni, z Ausfertigung -u sporządzonego w 1897 roku przez ” Notariusza w okręgu królewskiego sądu nadziemiańskiego w Poznaniu”.

_________________
Pozdrawiam Danka

Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych.
ks. Jan Twardowski