Podczas ostatniego indeksowania ksiąg USC Pleszew natrafiłem na pewien dość ciekawy akt.
Dnia
22 lipca 1890 roku w Pleszewie zmarła Julia Bogusławska z domu Borucka, żona nauczyciela Anastazego Bogusławskiego. Niby zwyczajny akt, jednak informacje w nim zawarte sprawiły, że poświęciłem mu większą uwagę. Julia urodziła się w Brzóstkowie koło Żerkowa jako córka nauczyciela Marcela Boruckiego i Weroniki z domu Radziejewskiej. Spostrzeżenie było błyskawiczne – w 1888 roku w urzędzie stanu cywilnego w Środzie Karol Kubicki zgłasza zgon Piotra Radziejewskiego, lat 84, urodzonego „in Brzostkow Kreis Jarotschin”. Zbieżność miejscowości i nazwisk w obu aktach nie była dla mnie przypadkowa. Rozpocząłem intensywne poszukiwania wszelkimi dostępnymi narzędziami.
Pierwszym krokiem do rozwiązania zagadki było odnalezienie następującego aktu ślubu na Poznan Project:
Parafia katolicka Brzostków, wpis 3 / 1836
• Marcellus Bonicki (23 lat)
• Veronica Radziszewska (18 lat)
Przez chwilę wątpiłem, jednak po dłuższym zastanowieniu się wiedziałem, że to są rodzice Julii. Jednak żeby być w 100% pewien postanowiłem sprawdzić zapis z oryginału, który przechowywałem w swoich notatkach. Po chwili przecierałem oczy ze zdumienia, bowiem zapis z notatkach brzmiał następująco:
Brzostków, 7 lutego 1836. D. Marcel Borucki, mł., nauczyciel szkoły elementarnej, l. 23 x D. Weronika Radzieiewska, panna, l. 18, ob. z Brzóstkowa. Świadkowie: Kraszewski, ekonom (?) z Przybysławia, Binnert (?), ekonom (?) z Raszew.
Po chwili znalazłem również drugą notatkę dotyczącą tej pary:
Konstanty Roman, ur. 19.2.1838, Brzóstków, chrz. 9.3.1838, s. Marcellego, nauczyciela, i Weroniki de Radziejewski. Chrzestni: M. Albin Węsierski, wł. dóbr Korzuchowa, Zakrzewa; Łucja Radziejewska z Brzóstkowa.
Pamiętając o zwyczaju trzymania do chrztu pierworodnego dziecka przez dziadków skojarzyłem, że Łucja może być matką Weroniki. W ruch poszła tym razem BaSIA. Po wpisaniu w wyszukiwarkę Weroniki Radziejewskiej odnalazłem jedyny pasujący akt chrztu w parafii… Błociszewo k. Śremu (
wpis nr 7/1820):
Weronika, ur. 3.2.1820, Błociszewo, chrz. 6.2.1820, c. uczciwych Macieja Radziejewskiego i Łucji Czapikowskiej. Chrzestni: AR Franciszek Wadyński proboszcz tutejszy, Katarzyna Dzierzawska panna z Dworu Błociszewskiego.
Weronika jest ostatnim dzieckiem tej pary, ponieważ po 1820 roku nie rodzą się żadne dzieci z tego związku.
Imię matki się zgadza, jest to ta sama osoba.
Powróćmy jednak do kwestii Brzóstkowa. Przeszukując indeksy na Poznan Project natrafiłem na jeszcze jeden ciekawy zapis:
Parafia katolicka Uniejów, wpis 39 / 1838
• Franciszek Ksawery Kentler (26 lat)
ojciec: Antoni + , matka: Dorota z Kuncow +
• Nepomucena Radzinowska alias Czapikowska? (31 lat)
ojciec: Maciej , matka: Łucja Czapikowska
Z dostępnego na
szukajwarchiwach zapisu ślubu tej pary wynika, że Nepomucena była „córką Macieia i Łucyi z Czapikowskich małżonków Radzieiewskich Ekonomów w Wsi Brzostkowie w Xięstwie Poznanskiem zamieszkałych (…) w Wsi Błociszewie w Xięstwie Poznanskiem urodzoną”.
Z całości wynika więc, że owi Radziejewscy byli nietuzinkową rodziną, o statusie społecznym nieco niższym niż szlachta, jednak wyższym niż przeciętna osoba, bowiem słowo „aulicus”, czyli „dworzanin”, pojawiające się w księgach błociszewskich, jest bardzo pojemne, ponieważ mieści w nim praktycznie każdą osobę będącą na służbie w dworze, bez względu na pełnioną funkcję – pisarza, ekonoma, włodarza itd.
Pora na końcowe wnioski:
1. Piotr Radziejewski z pewnością
nie pochodził z rodziny młynarskiej (ani tym bardziej chłopskiej). Pomimo faktu, że młynarze cieszyli się estymą wśród lokalnych społeczności i ich dochody były nieco wyższe niż przeciętne, z pewnością nie pozwoliłyby na odebranie przez Piotra bardzo dobrego wykształcenia (nauka w Gimnazjum św. Marii Magdaleny, studia prawnicze w Berlinie) i zdobycia bardzo dobrej profesji (komisarz dóbr ziemskich Nowawieś). Ekonomowie majątków mogli pozwolić sobie na takie wydatki. Poza tym zapisy metrykalne dotyczące rodzeństwa Piotra również wskazują na wysoką pozycję społeczną rodziny (1830, Błociszewo – Barbara Radziejewska wychodzi za mąż za Józefa Popławskiego, leśniczego; 1834 – chrzestnym w Błociszewie jest Wawrzyniec Radziejewski, pisarz dworski)
2. Karol Kubicki donosząc o śmierci Piotra Radziejewskiego nie był pewien miejsca urodzenia swojego teścia, dlatego opierając się na posiadanej informacji, że rodzice Piotra mieszkali w Brzóstkowie podał właśnie Brzóstków jako miejsce urodzenia Piotra.
3. Na 99% Piotr Radziejewski nie urodził się w Brzóstkowie, ponieważ Maciej i Łucja z Czapikowskich Radziejewscy znaleźli się tam dopiero między 1834 a 1836 rokiem (1834 – ostatni wpis w księgach metrykalnych w Błociszewie, gdzie występuje Radziejewski; 1836 – ślub Weroniki z Marcelem Boruckim w Brzóstkowie).
4. Jeśli miejscem urodzenia Piotra Radziejewskiego jest Błociszewo, sprawą wątpliwą będzie poznanie jego dokładnej daty urodzenia, ponieważ na ten okres brakuje ksiąg metrykalnych parafii Błociszewo (brak księgi chrztów za lata 1797-1812).